Resim 1: Frank Lloyd Wright (Vikipedi, 2021)

“Bir mimarın misyonu, insanların hayatı nasıl daha güzel, dünyayı yaşamak için nasıl daha iyi hale getireceklerini anlamalarına yardımcı olmak ve hayata sebep, kafiye ve anlam vermektir.”

– FRANK LLOYD WRIGHT, 1957

Frank Lloyd Wright, modern mimarlık tarihinin en önemli kişiliklerinden birisidir. Son derece basit ve yalın iç mekanlara, düzenli ve geometrik cephelere sahip tasarımlar gerçekleştiren Wright, doğa ile yapının kendiliğinden bir uyum içinde olması gerektiğini savunan Organik mimarinin ilkelerini ortaya koymuştur. (Vikipedi, 2021)

Frank Lloyd Wright, 1867 yılında Wisconsin’de doğmuştur. Ailesinin geçim sıkıntıları üzerine lise eğitimini yarıda bırakmak zorunda kalan Wright, Wisconsin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı Allan Conover’in yanında yarı zamanlı çalışmaya başladı. Aynı üniversitede teknik resim ve matematik dersleri aldı. Gördüğü derslerden sonra evinden ayrılarak teknik ressam olarak çalışmaya Chicago’ya gitti. 20’li yaşlarında ünlü mimar Joseph Lyman Silsbee’nin yanında çalışarak konut mimarlığı ile ilgili tecrübe kazandı. Daha sonra Wright, Şikago Okulu’nun en iyi temsilcisi sayılan Louis Sullivan’ın bürosunda yardımcı mimar olarak çalıştı. Sullivan’ın mimarlık anlayışı üzerinde büyük etki bıraktı.

1889 yılında Şikago’nun banliyösü olan Illinois Oak Park’ta kendi evini tasarladı ve mimarlık kariyerine başlamış oldu. Bu kariyer sayısız konut, ticaret, eğitim ve kamu yapıları ile devam etti. Frank Llyod Wright’in bilinen 1.141 tasarımının 532’si inşa edildi. Wright daha sonrasında Henry Hobson Richardson’ın geliştirdiği konut mimarlığı ile Uzak Doğu’nun plastik mimari anlayışına ilgi duydu. Japon evleri gibi esnek mekân dağılımları olan “kır evleri” üzerine çalışmalarını yönlendirdi. Yapıtları 1906’dan sonra, özellikle Adolf Loos’un kendisi hakkındaki yayınlarının desteğiyle Avrupa’da da büyük yankı uyandırdı.

Frank Llyod Wright, basit ve sade iç mekanlara, düzenli ve geometrik cephelere sahip tasarımlar gerçekleştirmiştir. Doğa ile yapının kendiliğinden bir uyum içinde olması gerektiğini savunmuştur. Organik mimarinin ilkelerini ortaya koymuştur. Her zaman bütünlüğün ideal olduğunu düşünen Wright, mobilyadan aydınlatma donanımına, masa örtüsünden yerdeki halılara kadar iç mekân tasarımı sürecinin hemen her aşamasında yetkin olmaya çalışmıştır. 20. yüzyılın en önemli mimarlarından Frank Lloyd Wright’ın çoğu eseri günümüze gelmiş, orijinalliğini korumaktadır.

Amerikalı mimar Frank Lloyd Wright (1867-1959) tarafından tasarlanan bu eserlerden sekiz yapı UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiştir. Bunlar:

-Unity Temple / Oak Park, Illinois,

-Taliesin / Spring Green, Wisconsin,

-Solomon R. Guggenheim Museum / New York, New York,

-Frederick C. Robie House / Chicago, Illinois,

-Hollyhock House / Los Angeles, California,

-Herbert and Katherine Jacobs House / Madison, Wisconsin,

-Taliesin West / Scottsdale, Arizona,

-Fallingwater / Mill Run, Pennsylvania ‘dır. (Bilgiç, 2019)

Şimdi sizlere UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiş bu eserlerinden Fallingwater House (Şelale Evini)’u tanıtacağım.

Resim 2: Fallingwater House (Şelale Evi) (About Frank Lloyd Wrıght, 2021)

Amerika’nın Pensilvanya şehrinde doğal bir şelalenin üzerindeki kayalık bölgeye Frank Lloyd Wright tarafından tasarlanan Fallingwater House, dünyanın en önemli konut projelerinin başında gelmektedir. Frank Lloyd Wright’ın en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen Fallingwater House, dünya çapında ilham kaynağı olmayı başarmıştır.1935-1973 yılları arasında inşa edilen bu yapı Kaufmann Evi olarak da anılmaktadır.

Fallingwater’ın yapılış öyküsünün merkezinde Kaufmann ailesi yer almaktadır. Erkek giyim perakendecisi olan Kaufmann’lar, bir alışveriş merkezinin sahibidirler ve varlıklı bir ailedirler. Kaufmann, ırmak kenarında bulunan arazide çalışanlarının aileleriyle tatil yapabilmelerini ve dinlenebilmelerini sağlamak için yaz kampları düzenlemek istedi. Kamp, çalışanların kalabileceği küçük kulüplerden oluşuyordu. Ancak o yıllarda Amerikan ekonomisinde yaşanan büyük değişim, birçok insanın yaşamını zorlaştırmıştı. Dolayısıyla çalışanların tatil yapabilecek zamanları ve maddi durumları yoktu. Bu durumda, Kauffman Ailesi, araziye kendileri için bir tatil evi inşa ettirmek istediler ve bu iş için uygun bir mimar arayışına girdiler. (Fallingwater Evi , 2020)

O yıllarda oğulları, Frank Lloyd Wright’ın açmış olduğu mimarlık okuluna gitmekteydi. Oğullarının mimariye olan ilgisi Kaufmann çiftinin mimariye olan ilgisini arttırdı ve imkanlarını bu ilgi doğrultusunda kullanma yolunu seçtiler. Frank Llyod’un kendileri gibi doğa sever olduğunu bilen Kaufmannlar, hiç düşünmeden tatil evlerinin tasarımını Frank Lloyd’un yapması gerektiğine karar verdiler. Bunun için Edgar J. Kaufmann Frank Lloyd Wright ile iletişime geçti. Şelale manzarası olan bir ev istediği hakkında konuştu.

Wright, kamu binalarında kullanılan uluslararası stilin dilini, doğanın içinde yer alan özel bir konut yapısına uygulamıştır. Organik mimarinin en başarılı örneklerinden biri olan bu ev bir şelalenin “üzerinde” yer almaktadır. Mimar Wright evi inşa etmeden önce aileye;

“Ben sizin şelale ile yaşamanızı istiyorum ona sadece bakmanızı değil. O hayatınızın bir parçası olmalı.”

Sesi yapının her yerinden duyulabilen şelale, yakın çevre ve mevcut arsadan çıkan taşlardan oluşturulmuş taş duvarlar ve konsol çalışan teraslar birlikte harika bir ahenk yaratmaktadır. Tasarım büyük pencereler ve balkonlarla doğaya olan yakınlığı vurgulamaktadır. Şelale; sesinin evin her yerinde duyulmasına rağmen sadece dışarıya çıkıldığı zaman görülmektedir. Bunun için oturma odasından su seviyesine kadar inen bir merdiven inşa edilmiştir.

Resim 3: Şelale Evi Görünüş (Fallingwater Evi )

“Bina içerisinde üzerinde bulunduğu toprağı kucaklamalıdır.”

Frank Lloyd Wright, tasarımlarında yapı ve peyzaj ilişkisini çok güçlü tutması ile ünlenmiştir. Fallingwater House’un üzerinde bulunduğu kayalık topoğrafya ve şelale ile güçlü ilişkisini görmek mümkündür. Yapının üzerine kurulduğu kayalıklar adeta binanın temelini oluşturmaktadır. Bazı kayalıklar birinci kat seviyesine kadar yükselerek binaya değmektedir.

Resim 4: İç Mekân Görünümü (Fallingwater Evi )

İç mekân çözümlemelerindeki sadelik ve serbest plan kullanımı Frank Lloyd Wright’ın prensiplerinden bir diğeridir. İki katlı yapının giriş katında büyük bir antre, küçük bir depo odası ve büyük bir oturma odası bulunmaktadır. Wright, yarattığı geniş mekânı duvarlar ile odalara bölmemiş, ürettiği mekanları açık ve serbest bırakarak kullanıcıya kullanım rahatlığı sağlamıştır. Müzik köşesi, yemek köşesi gibi alanlar belirlese de bunları mekânsal bütünlük çerçevesinde oluşturmuştur. İkinci katta, iki yatak odası, iki banyo ve evin sahibi Edgar J. Kaufmann’ın ofisi bulunmaktadır. Aynı zamanda ikinci katta üç adet teras vardır ve bu teraslardan yapının içerisinde bulunduğu muhteşem doğanın seyredilmesi mümkündür.

Resim 5: Şelale Evi Çizimleri (Şelale Evi – Frank Lloyd Wright)

Resim 6: Vaziyet Planı (Fallingwater Evi )

Hazırlayan: Mimarhane Öğrencisi İmran ŞEKER

KAYNAKÇA

About Frank Lloyd Wrıght. (2021). Frank Lloyd Wrıght Foundation: https://franklloydwright.org/frank-lloyd-wright/ adresinden alındı

Bilgiç, B. (2019, Temmuz 16). Frank Lloyd Wright’ın Sekiz Yapısı UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde. Arkitera: https://www.arkitera.com/haber/frank-lloyd-wrightin-sekiz-yapisi-unesco-dunya-mirasi-listesinde/ adresinden alındı

Fallingwater Evi . (tarih yok). Arkıtektuel: https://www.arkitektuel.com/fallingwater-evi-selale-evi/ adresinden alındı

Fallingwater Evi . (2020, Aralık 15). Archi101: https://archi101.com/yapilar/fallingwater/ adresinden alındı

Şelale Evi – Frank Lloyd Wright. (tarih yok). Çiziktirik: https://www.ciziktirik.com/proje/unlu-yapilar/selale-evi-dwg-frank-lloyd-wright.html adresinden alındı

Vikipedi. (2021, Şubat 14). Frank Lloyd Wright: https://tr.wikipedia.org/wiki/Frank_Lloyd_Wright adresinden alındı

Yazıcı, N. ( ). Modern Mimarlık Üzerine Frank Lloyd Wright. Fovart: http://www.fovart.net/frank-lloyd-wright/ adresinden alındı