4×4 Konut, 2003, Tadao Ando

4×4 Konut, 2003

Yazan : Meryem Yeşildaş

Mimar – Tadao Ando

Yer – Tarumi-ku, Kobe, Hyogo, Japonya

Arazi alanı – 117,19 m²

Kat Alanı – 22,56 m²

Herhangi bir mimarlık okulundan mezun olmayan fakat 20. ve 21. yüzyılın en önemli mimarlarından biri olmayı başarmış olan Ando’nun incelenmeye ve görülmeye değer onlarca eseri vardır. Japon mimar Tadao Ando, eserlerinde, doğup büyüdüğü coğrafyanın kültürünü ve değerlerini (minimalizm, Zen felsefesi, haiku, basitlikteki güzellik vb.) modern mimariyle buluşturmuştur. Ando, mimarinin sosyolojik etkisini önemseyen, konutu değiştirmenin kenti, kenti değiştirmenin de toplumu değiştirebileceğine inandığını ifade eden bir mimardır. Bu söylemini de göz önüne alarak, 2003 yılında hayata geçirdiği ‘’4×4 House’’ ismiyle bilinen konut projesini inceleyelim.

Projenin uygulandığı yer, Kobe’de deprem bölgesinde yer alır. (1995 – Hanshin depremi) Toprak sahibi Yoshinari Nakata’nın kıyı şeridinde bulunan arazisine, Brutus mimarlık dergisi tarafından düzenlenen yarışma neticesinde Tadao Ando’nun projesi uygulanmıştır. Projenin isminde geçen 4×4 ifadesi, 4 metreye 4 metreden oluşan küp şeklinde bir konut projesi olduğunu anlatmaktadır. Evin ön cephesinde, Awaji Adası ve Akashi Kaikyo Köprüsü’nü kucaklayan panoramik bir manzara vardır. Etrafında genel olarak sanayi yapıları mevcuttur ve arka cephesinde çift şeritli bir otoyol ile tren demiryolu hattı bulunmaktadır.

23 m²’lik kat alanıyla toplamda yaklaşık 84 m²’lik alana sahiptir. Bodrum, zemin ve 3 kattan oluşan konutta her bir katın ayrı işlevi vardır. Bodrum bir depo, zemin kat servis ve giriş alanı, 1. kat yatak odası, 2. kat çalışma odası ve 3. kat yani son kat ise mutfak, yemek yeme ve oturma alanı olarak tasarlanmıştır. Bu son kat, 4 metrelik yüksekliğe sahip cam bir küp görüntüsü oluşturmuştur. Adeta su üzerinde yükselen ve manzaraları yakalayan devasa, kare teleskopik bir mercek gibidir. Küpün son seviyedeki yer değiştirmesi, merdivenlerin işgal ettiği yeri az da olsa telafi etmiştir. Böylece son katta evin sirkülasyonu genişletilmiş ve zeminden 3. kata kadar süren çizgisel ızgara vurgulanmıştır.

Ando’nun yapılarında görülmeye alışılan brüt beton ve sadelik bu tasarımında da görülmektedir. Betonarme yapının dış duvarları, iç tavanları ve dış mekan zeminleri için brüt beton kullanılmıştır. Binanın pencere ve kapı doğramaları için alüminyum ve çelik tercih edilmiştir. İç mekanda zeminler meşe, duvarlar ise brüt beton ve boyalı alçı levha olarak tasarlanmıştır.

Tadao Ando’nun tasarlayıp hayata geçirdiği konut projesi ile ilgili merak ettiklerimi sıralamam gerekirse;

Deprem bölgesinde olduğu için binanın statik mukavemeti, kıyı şeridinde yer aldığı için iklimlendirmesi, yalıtımı ve su tahliyesi konusunda eminim bir dizi önlem düşünülerek tasarlanmış bir yapıdır. Ancak demiryolu, otoban, deniz, havaalanı faktörlerinin bir arada olduğu gürültülü bir yerde ses izolasyonu ne ölçüde sağlanabilmiştir ?

Tamamen düşey sirkülasyonu olan ve bunu da yalnızca merdivenle sağlayan bir evde uzun süreli kullanıcı deneyimi nasıl olur?

Dualist yapılara meraklı olduğu söylenen ve ikiz kardeşi olan Ando, 4×4 evin bitişiğindeki arazinin sahibinin isteği üzerine aynı yapının ayna görüntüsünü bu kez ahşap olarak tasarlamıştır. Üstelik ilk tasarımından farklı olarak içinde asansör de çözülmüştür. 2004 yılında inşa edilen 4×4 House II, Google Earth uydu fotoğraflarını incelediğimde en son 2013 yılında görülüyor. Devam eden senelerde yapının yıkıldığı/kaldırıldığı, bulunduğu yerde ise tek katlı bir yapı olduğu görülüyor. Acaba 4×4 evin ahşap ikizinin akıbeti neden böyle oldu?